Oleh Mazlan Nordin
KISAH fenomena Melayu bersambung. Telah dinyatakan adanya:
Realisasi yang paling nyata daripada mimpi lama ialah wujudnya kesatuan “Dunia
Berbahasa Melayu” yang harus diperteguhkan.
Demikian disuarakan oleh Profesor Ismail Hussein dalam
syarahan perdana di Universiti Kebangsaan Malaysia pada suatu masa lampau
ketika menyambut ulang tahun ke-20 penubuhan UKM pada bulan Mei 1970.
Selanjutnya dihuraikan: Semenanjung Melayu adalah
satu-satunya daerah di bumi Ilahi ini yang mengambil nama “Melayu”. Ini tanah
asal bahasa dan kebudayaan Melayu yang intim di samping “Tanah Melayu” yang
lain, iaitu pantai timur dan selatan Sumatera.
Semenanjung Melayu ditakdirkan terletak antara benua dan
kepulauan, ia seolah-olah dikepung oleh Dunia Melayu yang cukup berbeza
sejarahnya, yang satu telah mengalami kekalahan, yang lain sedang menuju
kemenangan. Sempadan Dunia Melayu yang di benua, iaitu di antara dahulunya
merangkumi selatan Vietnam dan Kemboja dan juga seluruh wilayah segenting kara
hinggalah ke daerah Selatan Burma.
Dunia Melayu yang di selatan berkembang, gagah sebagai
negara-negara kebangsaan yang baru, iaitu Indonesia, Brunei Darussalam dan
Filipina. Bangsa Melayu di Malaysia yang terkepung di tengah dua dunia itu,
hidup terumbang-ambing antara kekalahan dan kemenangan dan memberikannya
dinamik yang luar biasa.
Dicatatkan oleh Ismail Hussein selanjutnya ialah beberapa
peristiwa berkaitan dengan dunia Melayu:
* Dalam tahun 1879 Parlimen Hawaii di Honolulu telah
membincangkan kemungkinan penyatuan Dunia Melayu-Polinesia yang luas.
* Sembilan tahun selepasnya (1898) Apolinario Mabini di
Manila mencadangkan “Federation Malaya” dengan gagasan yang sama.
* Muncul di Filipina ialah wiranya yang terbilang, Jose
Rizal yang diberi nama jolokan “The Pride of the Malay Race” atau “The Great
Malayan”.
* Berikutan ialah peranan Wancelao Vinzons yang menyampaikan
pidato bersejarah “Malaysia Irredenta” yang memaparkan mimpi penyatuan seluruh
bangsa Melayu - Polinesia. Waktu itu beliau berusia 22 tahun dan seorang pemuja
Rizal. Beliau selanjutnya mengarang buku mengenai “History and civilization of
Southeast Asian countries belonging to the Malay race”.
Di samping itu di Indonesia ialah peranan Muhammad Yamin,
berasal dari Talawi. sebuah kampung kecil di Sumatera Barat. Menurutnya “Selat Melaka ialah corong kepulauan kita, Malaya
ialah batang leher kepulauan Indonesia daerah yang delapan. Menceraikan Malaya
dari Indonesia dalam perhubungan internasional”.
Keagamaan
Pada peringkat akhir syarahan perdananya Ismail Hussein
menyebut: Dunia Melayu ini penuh keragaman dari segi keagamaan, kebudayaan,
kesenian serta adat resam, tetapi di bawah keragamannya itu selalu terasa ada
kesatuan yang mengikutnya”.
Dalam kertas kerjanya pula berjudul The Study of Malay
Literature, Ismail Hussein menyebut mengenai kira-kira 2,000 manuskrip asli
Melayu dihantar ke Eropah kebanyakannya untuk perpustakaan-perpustakaan
Inggeris dan Belanda.
Lanjutan kisah ialah karya berjudul Malay, World Language of
the Ages oleh Profesor James T. Collins, yang mengkaji bahasa dan pelbagai
loghat Melayu di seluruh Asia Tenggara.
Beliau menyebut antara lain mengenai kerajaan Melayu Melaka
pada abad ke-15 memeluk agama Islam. Ketika itu Melaka mempunyai kira-kira
200,000 penduduk dan berupa kota terbesar di Asia Tenggara. Kerana kaitan
dengan Islam, tulisan Jawi menjadi bahan utama penulisan Melayu.
Pada 10 Ogos 1511, Melaka jatuh ke tangan Portugis yang
kemudian meranapkan masjid-masjid serta istana-istana untuk mengubah segalanya.
Namun, pada tahun 1522 kamus Melayu terbit hasil usaha seorang peniaga bangsa
Itali, bernama Antonio Pigafetta.
Antara contoh kata-kata:
Melayu 1522, Apenomaito?, Tida tahoSudah Macan,
Melayu 1996, Apa nama tu?, Tidak tahu, Sudah makan?,
Melayu 1534, Baparim de Pungor, Ange’ dia malu, Sita pa tau
dor,
Melayu 1996, Berperang di Punggur, Nggak dia malu, Setapak
tak undur.
Juga catat ialah surat tulisan Jawi dari Sultan Brunei pada
tahun 1599 kepada Gabenor Manila setelah diserang oleh tentera Sepanyol. Surat
tersebut masih disimpan di Sepanyol.
Mendapat perhatian ialah peranan seorang Paderi Kristian,
Francisco Javier di Melaka setiba pada tahun 1545. Beliau mempelajari bahasa
Melayu hingga boleh menterjemah ayat-ayat sembahyang penganut Katolik. Beliau
mengadakan pelajaran-pelajaran agama Kristian dalam bahasa Melayu.
Pada tahun 1632, bahasa Melayu digunakan dalam mahkamah-mahkamah
pemerintahan Belanda di Ambon. Seorang bangsa Maluku beragama Kristian, Jan
Paijs menjadi petugas mahkamah menulis kenyataan-kenyataan dalam bahasa Melayu
tulisan rumi. Surat-surat berumur 364 tahun itu masih disimpan di negeri
Belanda.
Bahasa Melayu menjadi bahasa lingua franca di Batavia semasa
pemerintahan Belanda.
Pada tahun 1856, suratkhabar bahasa Melayu terbit di
Surabaya untuk keperluan ahli-ahli perniagaan. Menjelang akhir abad ke-19,
akhbar-akhbar Jawi dan Rumi terbit dipelbagai tempat Gugusan Kepulauan Melayu
(Malay Archipelago).
Semasa tentera Jepun menyerang dan menewaskan bala tentera
British di Malaya dulu, pegawai-pegawai tentera Jepun membawa kamus
Malay-English susunan Wilkinson, tulisan Rumi.
Menurut Profesor Collins, sepanjang sejarah 1,300 tahun
bahasa Melayu telah menerima kata-kata bahasa Arab, Sanskrit, Portugis dan
Belanda.
Utusan Online
0 comments:
Post a Comment